TCMB Başkanı Karahan'dan 'asgari ücret' açıklaması: "Bu konuda ‘şöyle olmalı’ gibi değerlendirme yapmamız söz konusu değil. Resmi ya da gayriresmi herhangi bir tavsiyede bulunmuyoruz"

NİSANUR YILDIRIM

(ANKARA) - Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, yılın son enflasyon raporunu açıkladığı toplantıda; asgari ücretle ilgili sorulara "Bu konuda, ‘şöyle olmalı’ gibi değerlendirme yapmamız söz konusu değil. Doğru da olmaz. Biz karar verici değiliz. Resmi ya da gayriresmi herhangi bir tavsiyede de bulunmuyoruz" yanıtını verdi. Karahan, ABD ziyaretinde yatırımcılara ‘Asgari ücrete yüzde 25 zam, enflasyon görünümüyle uyumlu olur’ dediği iddialarıyla ilgili "İddia edildiği gibi kapalı kapılar ardında başka bir şey söylediğimiz doğru değil” diye konuştu. TCMB Başkan Yardımcısı Osman Cevdet Akçay, "Diğer ücretlerde yapılacak artış oranları, asgari ücret artışının muhtemelen gerisinde kalacak" dedi.

TCMB Başkanı Fatih Karahan, yılın son enflasyon raporunu açıklamasının ardından gazetecilerin sorularını yanıtladı. Fatih Karahan, kasım ve aralık ayında faiz indirimi ihtimaline ilişkin soruya şu yanıtı verdi:

“Talep koşulları, dezenflasyonist seviyeye gecikmeli olsa da ulaştı. Talepte dengeleme kanalından önümüzdeki dönemde katkı alacağız. Beklentilerin tüm sektörlerde gerilemeye başladığını, devam edeceğini değerlendiriyoruz. Önümüzdeki dönemde politika faizinin ve makro ihtiyati düzenlemenin bileşenini dikkate alarak enflasyonu patikamızla uyumlu bir şekilde düşürecek sıkılığı sağlayacağız. Enflasyon beklentileri düzeldikçe, faizin mevcut seviyesinin korunması, parasal sıkılığın artması anlamına geliyor. Enflasyonun ana eğilimindeki düşüşüne bağlı olarak indirim döngüsü başladığında sıkı duruşumuzu koruyacağız. Talepte dengelemeye devam edecek finansal sıkılığı sağlayacağız. Revizyonun yukarılı yönlü, yüksek olması herhangi bir şekilde para politikasında bir duruş değişikliğine işaret etmiyor.”

Fatih Karahan, "Merkez Bankası’nın 2024 enflasyon tahminine göre, asgari ücretin alım gücündeki erime de yüzde 44 gibi görünüyor. Yeniden değerleme oranı da yaklaşık yüzde 44 olarak görünüyor. Asgari ücrette enflasyon oranı kadar bir düzeltme yapılmasına nasıl bakıyorsunuz" sorusuna şu yanıtı verdi:

"Kapalı kapılar ardında başka bir şey söylediğimiz doğru değil"

“Sizin önünüze çıktığımızda da başka yerde yerli, yabancı yatırımcılarla görüştüğümüzde de iddia edildiği gibi kapalı kapılar ardında başka bir şey söylediğimiz doğru değil. Bunu net bir şekilde yalanlamak istiyorum. Bu konuda bizim, normatif ‘şöyle olmalı’ gibi değerlendirme yapmamız söz konusu değil. Doğru da olmaz. Biz karar verici değiliz. Bir kurul var, kurul toplanıyor. Belli süreçleri var, süreçlerini işletiyor. Çeşitli kısımları dinliyor ve bir karar veriyor. Kurulun bir tarafı olmadığımız gibi resmi ya da gayriresmi herhangi bir tavsiyede de bulunmuyoruz.

"Ücretlerin erimesine sebep olan şey enflasyonun yüksek olması"

Raporumuzda bir enflasyon tahmini vermek durumundayız, hedefleme yapıyoruz. Dolayısıyla ücret gelişmeleri dahil, çeşitli varsayımlar yapmamız gerekiyor. Buradaki varsayımlarımızı yaparken de yetkili mercilerin yaptıkları açıklamalar üzerinden farklı senaryolar oluşturuyoruz. Yüksek enflasyon ortamında, ücretler reel olarak erir. Ücretlerin erimesine sebep olan şey enflasyonun yüksek olması. Bizim yapmamız gereken enflasyonu kalıcı bir şekilde düşürmek. Bu konuda kararlıyız. Enflasyonun net bir şekilde düştüğünde, alım gücünün arttığını, kalıcı bir düzelme olduğunu ve refah artışının toplumun tüm kesimleri tarafından daha düzgün bir şekilde paylaşıldığını göreceğimizi düşünüyorum.

"Güncellemelerin enflasyona doğrudan etkisi çok düşük olabiliyor"

Karahan, yönetilen/yönlendirilen fiyatlar ile ilgili “Güncellemelerin enflasyona doğrudan etkisi çok düşük olabiliyor. Çünkü TÜFE’deki payı çok düşük. Burada yüksek bir zam olsa bile enflasyona etkisinin çok düşük olması lazım ama görünen bir kalem ve çok konuşulduğu için beklentilere negatif etkisi olabiliyor” dedi.

TCMB Başkan Yardımcısı Osman Cevdet Akçay ise asgari ücrete ilişkin şöyle konuştu:

"Diğer ücretlerde yapılacak artış oranları, asgari ücret artışının muhtemelen gerisinde kalacak"

“Asgari ücret için biz tavsiye merci değiliz ama değişik asgari ücret artış oranlarında ücret geçişkenliğinin olduğu, bunun enflasyona etkisinin ne olacağına ilişkin çalışmalarımız var. Asgari ücret artışının iktisadi faaliyetin nispeten zayıfladığı bir dönemde yapılmasının geçişkenliği azaltacağı da aşikar olmak durumunda. İktisadi faaliyetin yükseldiği bir dönemde yaptığınız asgari ücret artışının ücretler ve enflasyona geçişkenliği daha yüksek olacak. Ama döngünün yavaşlama döneminde bunu yapıyorsanız etkisi daha az olacak. Böyle bir şansımız var. Bu dönem, önemli bir dönem. Ücret dağılımında baktığınızda asgari ücrette düşük vasıflı çalışanların ücretlerinin dağılımda zarar görmemesi için yine burada yapılacak artışın böyle bir şey yaratmayacağını söylemek lazım. Bundan kastım şu. Diğer ücretlerde yapılacak artış oranları, iktisadi faaliyetin böyle bir döngüsünde asgari ücret artışının muhtemelen gerisinde kalacak. Bütçelemeler, şu anda bu rakamların düşük seviyelerde gezdiğini bize söylüyor. Bu enflasyon açısından olumlu bir şey.

Cevdet Akçay: "İleriye dönük endeksleme hem kamuda hem özel sektörde devreye girmek zorunda"

Bir noktada ileriye dönük endekslemeye geçmek zorundayız. Geriye dönük endekslemeler, sürekli kendi kendini yaratan bir süreç doğuruyor. Bir noktada ileriye dönük endeksleme hem kamuda hem özel sektörde devreye girmek zorunda. Ben bu konjonktürün bunun için uygun bir dönem olduğu kanaatindeyim. Bunu bu dönemde başlatabilirsek hem asgari ücrette düşük vasıflı çalışan ücretlerin dağılımında darbe yemediği, bir dönem olma şansı var. Hem de ileriye dönük endekslemenin devreye girmesi için uygun bir zaman. Karar alıcılar başlatabilirse iyi olacağı kanaatindeyim.

"Geriden gelen travmalarla beklentilerin kırılması o kadar kolay olmayabiliyor"

Beklenti oluşturmasında geçmişe dönük gerçekleşen değerleri kaile aldığınızda, bunların ileride sizin beklentinize dair ağırlığı yüksek kaldığı sürece atalet de çok yüksek kalıyor. Öyle olduğu için siz aslında gerçekleşecek olan enflasyon rakamlarını ıskalamaya başlıyorsunuz. Iskaladığınızı öğrenmek de bir öğrenme süreci. Hatalı çıkarımlar yaptığınız ortaya çıkacak, siz onları göreceksiniz. Hatanızdan bir hata düzeltme sürecine kendinizi sokacaksınız. Yüksek ve oynak enflasyonlarda, bu epey zor bir şey. Beklenti kanalı hakikaten çok önemli. Katılığın temel sebebi orada duruyor. Geriden gelen travmalarla bu beklentilerin kırılması o kadar kolay olmayabiliyor.”

Karahan'dan ABD'de yatırımcılara söylediği iddia edilen "Asgari ücrete yüzde 25 zam enflasyonla uyumlu olur" sözlerine yanıt: "Böyle söylemim olmadı"

Bir gazeteci, Karahan’ın ABD ziyaretinde yatırımcılara ‘Asgari ücrete yüzde 25 zam enflasyon görünümüyle uyumlu olur’ dediği iddiasını sordu. Karahan, şu yanıtı verdi:

“Biz burada kurul üyeleri olarak ne söylüyorsak diğer toplantılarda birebir aynısını söylüyoruz. Asgari ücret özelinde bu şekilde bir söylemim/söylemimiz kesinlikle olmadı. Tamamen sorular geldiğinde teknik değerlendirme yapıyoruz. Sadece enflasyona olası etkileri üzerinden daha önce araştırmacılarımızın yaptığı değerlendirmeleri paylaşıyoruz.”

Karahan, “Faizi olması gerektiğinden daha hızlı indirmeniz için bir çağrı var mı” sorusuna, “İndirim döngüsü başlarsa hiçbir şekilde dezenflasyon sürecini sekteye uğratacak bir adım atmayacağız” diye yanıt verdi.

Karahan, “Gelecek yıla ilişkin asgari ücret zammının da tek zam olmasının enflasyonla mücadele programını destekleyeceğini mi düşünüyorsunuz” sorusu üzerine de “Söyleyeceğimi söyledim. Tavsiye vermiyoruz. Çünkü kurulun bir parçası değiliz” yanıtını verdi.